การให้ยาน้ำเมทาโดนทดแทน - โรงพยาบาลกรุงเทพเชียงใหม่

พญ. อมรพิชญ์ กิตติพจนสิทธิ์ ไฮท์

Methadone Maintenance Therapy
การให้ยาน้ำเมทาโดนทดแทน

 

Q.
เมทาโดนคืออะไร
A. เมทาโดนคือสารในกลุ่มเดียวกันกับฝิ่น เฮโรอีน มอร์ฟีนโคดิอีน ซึ่งเรียกรวมๆว่ากลุ่มโอปิออยด์ แต่จะมีความแตกต่างตรงที่ เมทาโดนออกฤทธิ์ยาวกว่า โดยทั่วไปฤทธิ์ของเมทาโดนอยู่ได้ 24-72 ชั่วโมง จึงทำให้สามารถใช้แค่วันละครั้งได้ ธรรมชาติของสารกลุ่มโอปิออยด์คือเมื่อยาหมดฤทธิ์ จะมีอาการจากการขาดยาค่อนข้างมาก ไม่ว่าจะเป็นปวดตัว ขนลุก นอนไม่หลับ อารมณ์ไม่ดี รับประทานอาหารไม่ได้ กลุ่มที่มีความแรง (potency) มากและออกฤทธิ์สั้นก็จะทำให้เกิดอาการขาดยานี้ได้มาก ยาเมทาโดนจึงเป็นยาในกลุ่มเดียวกันที่นำมาใช้ทดแทนอาการจากการขาดยาโอปิออยด์ชนิดอื่นๆ ในประเทศไทยทางกฎหมาย ยาน้ำเมทาโดนถูกกำหนดให้ใช้เป็นยาที่ใช้ในการรักษาภาวะขาดยาโอปิออยด์ในระยะสั้น รวมไปถึงเป็นยาที่ใช้ทดแทนโอปิออยด์ในระยะยาว โดยสถานพยาบาลที่จะจ่ายยาชนิดนี้ได้จะต้องเป็นสถานพยาบาลที่ได้รับการขึ้นทะเบียนอนุญาติจากกระทรวงสาธาณสุขเท่านั้น

 

Q.
คนกลุ่มไหนบ้างที่จะมารับยาน้ำเมทาโดน
A. คนกลุ่มที่ใช้ยากลุ่มโอปิออยด์เป็นประจำทั้งที่แพทย์สั่งจ่ายในรูปแบบยาแก้ปวด และโอปิออยด์ที่ใช้เป็นสารเสพติด ได้แก่ ฝิ่น เฮโรอีน ที่มีความต้องการอยากจะหยุดใช้สารดังกล่าว และบรรเทาอาการจากการขาดโอปิออยด์ เมทาโดนจะช่วยบรรเทาอาการขาดยาในช่วงแรก จากนั้นค่อยๆ หยุดยาเมทาโดน และในบางรายอาจได้ประโยชน์จากการรักษาโดยการใช้ยาน้ำเมทาโดนระยะยาว

 

Q.
ที่คลินิกเมทาโดน มีให้บริการอะไรบ้าง
A. เมื่อผู้ป่วยมีความต้องการจะเลิกยากลุ่มโอปิออยด์และมารับบริการที่คลินิก ก่อนอื่น เราจะประเมินอาการและความรุนแรงของการขาดยาหรือการได้ยาเกินขนาดก่อน ว่าจำเป็นต้องรับการรักษาในรพ.หรือไม่ หรือจำเป็นต้องได้ยาทดแทนหรือยาแก้อาการเกินขนาด(antidote) เร่งด่วนหรือไม่ จากนั้นจะซักประวัติและดูประวัติการรักษาเดิมว่าจำเป็นต้องใช้ยาเมทาโดนในขนาดเท่าไหร่ สังเกตอาการหลังการรับประทานยาน้ำเมทาโดน ดูแลรักษาโรคร่วมทางจิตเวช(dual diagnosis) ที่มักพบได้ในผู้ใช้โอปิออยด์ เช่น โรคซึมเศร้า โรคเครียด นอนไม่หลับ โรคอารมณ์สองขั้ว (bipolar) นอกเหนือจากการประเมินและรักษาด้วยยาแล้ว เรายังให้บริการการรักษาด้วยการพูดคุย หรือการทำจิตบำบัด การทำความเข้าใจตัวโรค ธรรมชาติของการติดโอปิออยด์ และฝึกเทคนิคต่างๆ ที่จำเป็นต้องมีในการหยุดใช้ให้กับผู้ป่วยด้วย

 

Q.
ต้องเตรียมตัวอย่างไรบ้างก่อนมารับการรักษา
A. หากเคยมีประวัติการรักษาด้วยยาน้ำเมทาโดนมาก่อน ให้นำประวัติเดิมจากสถานพยาบาลเดิมมาด้วย อาจเป็นรูปแบบ ใบสรุปข้อมูลจากแพทย์ ใบรับรองแพทย์ หรือบัตรประจำตัวผู้รับยาน้ำเมทาโดน เพื่อความต่อเนื่องในการรักษา หากไม่สามารถให้ข้อมูลด้วยตนเองได้ ให้พาญาติหรือเพื่อนคนใกล้ชิดที่ให้ประวัติอาการได้มาด้วย

 

พญ. อมรพิชญ์ กิตติพจนสิทธิ์
คลินิกจิตรักษ์
โรงพยาบาลกรุงเทพเชียงใหม่